Enn ósáttur....

Strákurinn er ennþá ósáttur að fá ekki að fara í skóla eins og önnur börn. Ég er búin að fá að vita af hverju hann fer ekki í skóla.... Það var nefnilega þannig að það var sótt um skólavist fyrir hann og þeim sagt að hann væri með greiningar... OK EN.... Það var ekki búið að segja skólanum frá ofbeldishegðuninni... Einmitt. Og fólkið í sveitinni fékk líka að heyra ýmislegt á skólafundinum sem þau voru ekki búin að heyra áður.... Frábærlega unnið mál... EÐA....EKKI....

Ég yrði brjáluð ef að ég væri beðin um að taka svona mál að mér og mér yrði ekki sagt frá því að barnið væri með svona mikla ofbeldishegðun. Kæmi bara obbósí, ég gleymdi bara að segja.......

Ég las grein í helgarblaði DV. Þar sagði yfirlæknirinn á B.U.G.L að foreldrar væru með of miklar væntingar.... Hmmmm.... Auðvitað er ég með væntingar til spitalans, þegar barnið mitt er svona veikt. En ekki hvað..!!! Ég ætla aftur að koma með líkinguna með líkamleg eða andleg veikindi. Ef að barnið mitt væri t.d með krabamein, myndi ég ekki vera með væntingar til læknanna um að hjálpa barninu mínu..?? JÚ...!! Og ég yrði ekki send með barnið heim.

Af hverju er ekki andlega veiku börnunum hjálpað..???

Þessa sögu heyrði ég í dag....

Læknirinn hringdi í pípara á aðfangadag og bað hann að koma, því að vaskurinn væri algjörlega stíflaður. Píparinn kom og skoðaði vaskinn, spurði svo lækninn hvort að hann ætti panódíl, já sagði læknirinn. Píparinn tók verkjatöfluna, henti henni ofaní vaskinn og sagði svo. Hringdu bara aftur ef að þetta lagast ekki..

Athugasemdir

[Óskar Örn Adolfsson (IP-tala skráð) 24.2.2011 kl. 00:07]

Komdu blessuð & sæl!

Ég rakst á fyrir einskærra tilviljun á viðtalsgrein þína við hana Hönnu hjá DV í dag & mér er vart orða bundið sem og ég er nánast orðlaus og furðu lostinn yfir öllu þessu, en samt sem áður kemur mér þetta bara alls ekki á óvart miðað við hvernig hið innra sem og hið ytra kerfi vinnur mín hjartans kæra vinkona sem átt allan samhug minn frá mínum innstu dýpstu hjartans rótum.

En ég skal úskýra þetta að ofanverðu sem og færa nánari rök fyrir þessu hér: Þannig er nú mál í vexti líkt og þú hefur orðið svo gjarnan vör við í kringum heimsóknavitjana þíns og drengsins þíns, að í stað þess að hlusta oft á tíðum fyrr enn út í óefni sé komið að þá bara byrja þeir að henda í foreldra sem og forráðamenn hinum og þessum lyfseðlum með hinum og þessum lyfjum sem þeir oftast oft á tíðum vita ekkert í sinn haus um sem snýr að skaðsemi og aukaverkunum þessara lyfja sem getur oft á tíðum verið all svakalegur, hvað þá skemmt ef ekki eyðilagt líf viðkomanda á endanum. En samt sem áður eru það ekki eingöngu lyfin og orsakir þeirra heldur verða foreldrar og forráðarmenn að umbreyta og bylta matarræði viðkomandi sjúklins til þess eins að viðkomandi geti átt sem eðlilegasta líf framundan með almennilegum, opnum og beinskeittum samskiptum.

Hér að neðan ætla ég að láta fylgja eftirfarandi efni v/mig sem sönnun!

Læknisvottord

Reykjavík 24.11.2009

Læknisvottord:

Óskar Örn Adolfsson

Hér med vottast ad ég sá Óskar Örn fyrst í tengslum vid sjúkrahúslegu hans á Barnaspítala Hringsins í apríl 1985. Þá var Óskar rétt rúmlega 5 ára, en hann hafdi fædst med einkenni sem bentu til áfalls á vinstra heilahvel í módurkvidi. Rannsóknir, þar á medal myndatökur af höfdi hans, stadfestu þetta. Líklegast var talid ad áfallid hefdi orsakast af blódreki, hugsanlega frá fylgju, sem stíflad hefdi blódflædi til vinstra heilahvels og valdid skemmd á vinstra auga og sjónskerdingu, vaxtartruflun á vinstra andlitshelmingi og spastískum einkennum í hægri hlid líkamans. Óskar hefur búid vid þessa fötlun sídan. Hann hefur einnig átt vid flogaveiki ad strída, sem rekja má til þessa sama áfalls.

Þetta er vottad ad beidni Óskars.

Med kvedju,

Pétur Lúdvígsson taugasjúkdómalæknir barna.

Ég, Óskar hef verid í eftirliti og medferd vegna flogaveiki frá 1.2.2007.Ég hef vegna alvarlegra aukaverkana flogalyfja þurft ad skipta um lyf og hef ég allan þann tíma sem minn vidkomandi sérfrædingur hefur fylgst med framvindu mála haft verulega skerta vinnugetu af þessum orsökum.Í byrjun kom fram alvarleg sjónsvidsskerding af völdum flogalyfs sem sídan var hætt en vid þad jukust köstin til muna og þurfti ad reyna nokkrar lyfjategundir ádur en stjórn fékkst á köstunum.Einnig hafdi ég haft verulegar andlegar aukaverkanir af lyfjum sem ég hef verid á á þessu tímabilsskeidi í formi alvarlegs þunglyndis.Ég hef núna verid laus vid köst í hart nær rúmlega2 1/2ár og lídur mun betur og mikilvægt sé ad ég fái tækifæri til þess á því ad byggja mig upp á nýjan leik.

Sjúkrasaga mín í nánari máli sem og hvernig mín æska var í smáatridum fordum tídum!

Posted 2 months ago

01.02.07 Stofunóta

Ástæda komu: Kemur vegna flogaveiki.

Saga

Súrefnisskortur vid fædingu med lömun hægra megin. Vafinn naflastrengur um hálsinn. Verid í eftirliti hjá Pétri Lúdvigssyni. Nokkra mánudi eftir fædingu köst med flogum, var settur á Orfiril, Tegratol og Stesolid, sídar Orfiril og Tegratol fram til 10 - 12 ára aldurs. Þá Sabrilex og er ennþá á því, tekur nú 500 mg 3 * 2. Trileptal samhlida því en seponerad vegna milliverkana vid ofnæmislyf. Er á Keppra 3 * 2 sem mest en fær þá höfudverk, þróttleysi og svefnleysi, tekur nú 2 * 2 en hefur strauma í hendinni med fyrirbodum. Sídasta kast 27.12.06. Hefur rætt vid manneskju sem tekur Lamictal og langar til ad prófa þad lyf.

Skodun

Spastisk hægri hemiparesa, reyndar einnig spastiskur í vinstri ganglim. Reflexar fremur daufir.

Álit

Panta sjónsvidsvidsmælingu vegna töku Sabrilex, sídan ákvardanataka um framhald lyfjamedferdar.

GRS/áp

08.03.07

Komid hefur í ljós skerding á sjónsvidi vegna Sabrilex medferdar og kalla ég Óskar á stofu til vidrædu vegna þessa.

GRS/áp

30.03.07

Kemur á stofu. Er sáttur vid ad byrja á Lamictal og hættir nú á Sabrilex sem valdid hefur sjónsvidsskerdingu. Byrjar nú samkv. skema. Kemur aftur í byrjun júni þegar vid midum vid ad hann byrji ad trappa nidur Sabrilex og aftur í byrjun júli þegar vid midum vid ad hann byrji ad trappa nidur Keppra en stefnt er ad monotherapiu med Lamictal 200 mg daglega til ad byrja med, gæti þurfti hærri skammta.

GRS/áp

18.04.07 Símtal

Hefur samband. Vantar sjúkradagpeningavottord til vinnuveitanda.

GRS/áp

05.06.07 Stofunóta

Kemur á stofu. Hefur fengid ofnæmi fyrir Lamictal, byrjar þess vegna á Zonegran, hækkar þad upp í 500 mg. og byrjar þá ad minnka Sabrilex. Kemur í byrjun júlí.

GRS/áp

08.06.07 Stofunóta

Vid nánari íhugun finnst mér ástæda til ad hækka Keppra í 3 * 2 og trappa nidur Sabrilex. Skrifa bréf til Óskars.

GRS/hþh

03.07.07 Stofunóta

Kemur á stofu. Hefur minnkad og hætt Lamictal. Er kominn upp í 400 mg. Zonegran daglega. Vid ákvedum nú ad hann byrji ad trappa nidur Sabrilex um 1 töflu á 2 vikna fresti. Endurkoma eftir 1 1/2 mánud.

GRS/áp

05.09.07

Þarf framlengingu á sjúkradagpeningavottordi.

GRS/áp

20.09.07 Stofunóta

Kemur á stofu. Hefur ekki haft nein köst og lídur miklu betur hvad vardar þreytuna en úthald ennþá svolítid minna. Er í sjúkraþjálfun og þarf ad komast í betra form. Fær beidni til sjúkraþjálfara og recept fyrir lyfjum. Kemur aftur eftir 6 mánudi, samband fyrr eftir þörfum.

GRS/áp

08.10.07 Stofunóta

Kemur á stofu. Hefur haft köst endurtekid yfir 1 dag þar sem ad köstin koma med u.þ.b. 2 tíma millibili og voru alls 7 talsins. Var á slysadeild og fékk til ad byrja med Stesolid en þad dugdi ekki. Hann hélt áfram ad fá köst þar til hann fékk Ativan.

Álit

Mér finnst ástæda til ad hækka Zonegran í 500 mg. daglega. Tekur þess vegna tabl. Zonegran 50 mg. 5 + 0 + 5. Sendi bréf sem Óskar getur haft vardandi þörf á Ativan medferd ef hann kæmi inn í krömpum.

GRS/áp

18.10.07 Stofunóta

Kemur á stofu. Þarf vottord í sambandi vid bíl og rekstur bifreidar, einnig vegna lyfja sem hann þarf ad hafa.

GRS/áp

03.01.08 Stofunóta

Lídur vel. Hefur ekki haft nein köst sídan í september. Er ad festa kaup á íbúd í Portúgal. Hefur grennst heilmikid med réttu matarrædi. Tekur nú Zonegran 50 mg. 5 + 0 + 5, Keppra 500 mg. 3 + 0 + 3. Fær recept. Hefur samband aftur ádur en hann fer erlendis.

GRS/áp

15.01.08

Hefur verid í skodun hjá Gunnari Sveinbjörnssyni og er óbreyttur sjónstatus. Hefur leitad á brádamóttöku í dag vegna krampa tvisvar sinnum og rádlegg ég hækkun á Zonegran um 50 mg.

GRS/áp

06.02.08 Símtal

Hefur samband símleidis, vantar vottord til ad geta sýnt vinnuveitanda vardandi sinn sjúkdóm.

GRS/áp

08.05.08 Stofunóta

Hefur haft þad mjög gott undanfarid. Byrjadur ad vinna í Nettó. Hefur grennt sig heilmikid og lídur vel. Fékk þó eftir átök adkenningu ad yfirlidi og kemur þess vegna í blódprufu med módur sinni. Panta blódprufu og samtímis concentration af levetiracetam. Samband vid óedlilega nidurstödu.

GRS/áp

26.05.08 Símtal

Hefur samband. Allar blódprufur koma vel út. Hvad vardar lyfjabreytingar finnst mér best ad bída med slíkt þar til hann kemur til mín á stofu.

GRS/áp

16.09.08 Stofunóta

Kemur á stofu. Hafdi flogakast 04.08. en hafdi sídasta kast 30.09. Vantar vottord í lífeyrissjód. Bidur einnig um ad haft sé samband vid f.v. yfirmann í sambandi vid medmæli en hann vinnur ekki lengur í Nóatúni en vinnur í söluturni og langar ad komast í betri vinnu. Þurfti ad segja upp í kjölfar veikinda þegar vid vorum ad skipta um lyf.

GRS/áp

07.10.08 Stofunóta

Kemur á stofu. Hefur verid laus vid krampa en gengur mjög illa félagslega. Býr í lítilli íbúd án hreinlætisadstödu þar sem félagsþjónustan hefur ekki sinnt leka í badherbergi. Þetta er mjög bagalegt þar sem Óskar hefur ekki jafnad sig ad fullu eftir útbrotin af Lamictal. Hefur hjá lækni fengid áburd til ad bera á þetta med cortizone en midar lítid eda ekkert. Skrifa bréf til félagsþjónustu.

GRS/áp

15.10.08 Símtal

Hefur samband. Getur ekki mætt í vidtal vid lækni hjá Lífeyrissjódi Verslunarmanna, sendi bréf.

GRS/áp

19.01.09 Stofunóta

Er fluttur frá Spáni, býr hjá módursystur sinni og hefur ekki í neitt hús ad vernda, getur ekki hugsad sér ad búa hjá foreldrum vegna fyrri vandamála og óþoli sínu gagnvart reykingum þar sem reykt er á heimilinu. Í fyrri gögnum kemur fram ad þad hefur verid saga child abuse á fyrri árum og samkvæmt Óskari er ennþá hætta á slíku þó fadir hans hafi minnkad drykkju. Segir einnig ad fadir sinn hafi haft svipada tilburdi vid yngri brædur Óskars. Módir hans vilji ekki ræda þessi vandamál. Mjög mikilvægt ad Óskar fái eigid húsnædi sem fyrst. Ástæda þess ad Óskar er nú kominn til baka er ad mér skilst sá ad hann hefur ekki fengid vinnu þar sem þad brást ad hann fengi medmælabréf frá vinnuveitanda sínum á Íslandi.

GRS/áp

Letter of Recommendation.

To whom it may concern:

Óskar Örn Adolfsson was an employee at, Noatun Reykjavíkurvegur 50 Hafnarfjördur, from November 2002 until January 2007. During those four years Óskar attended to a variety of things in the store, most notably refilling and ordering dairy products, refilling and arranging dry goods and cleaning, along with common service to the costumers.

I am pleased to say that Óskar performed his duties diligently and made an effort to attend to the tasks he was given. He was also punctual and interested.

His handicap was not as detrimental as I had expected and I quickly realized that he could perform a variety of tasks. As he mentioned when he was hired, he did miss a few days because of his handicap.

Óskar was a member of the team, friendly and honest.

Respectfully

Jón Hannes Stefansson

On behalf of Kaupás hf.

P.s. Svo ég er sem og væri alveg til þess fallinn til að bjóðast til þess að aðstoða þig í þessum raunum þínum vinkona, svo fremur að þú munir koma til með að hafa frumkvæði af því af fyrra bragði og óska eftir því við mig.

Um flogaveiki:

Á Íslandi er áætlað að fjórir til tíu af hverjum 1000 sé með flogaveiki. Samkvæmt því ættu að vera 1080 -2700 Íslendingar með flogaveiki.

Hér áður og fyrr þegar lítill skilningur var á af hverju sumir fengu flog urðu einstaklingar með flogaveiki oft fyrir barðinu á fordómum.

Sem betur fer er þekking fólks að aukast og fordómar að sama skapi að minnka. Samt sem áður rekumst við oft á einstaklinga sem orðið hafa fyrir barðinu á fordómum sem rekja má til þekkingaleysis. Slíkt er mjög sorglegt því í dag er í flestum tilvikum hægt að hafa stjórn á flogum með réttri lyfjameðferð. Sannarlega getur líf með flogaveiki falið í sér ýmis vandamál en flestir sem eru með flogaveiki geta lifað innihaldsríku og heilbrigðu lífi.

Hvað er flogaveiki ?:

Flogaveiki er íslenskt orð yfir epilepsy sem komið er úr grísku sögninni epilembanein og þýðir að grípa eða hremma. Orðið flogaveiki er að mörgu leiti villandi þar sem um er að ræða margskonar einkenni frekar en afmarkaðan sjúkdóm. Allir hafa meiri eða minni tilhneigingu til að svara ákveðnum áreitum með flogi en eru misnæmir. Þegar fólk hefur tilhneigingu til að fá endurtekin flog er sagt að það sé flogaveikt.

Flogaveiki er líkamlegt ástand sem verður vegna skyndilegra breytinga á starfsemi heilans og kallast þessar breytingar flog. Þegar heilafrumurnar starfa ekki rétt getur meðvitund einstaklingsins, hreyfingar hans eða gjörðir breyst um tíma. Einkenni floga er því röskun á hreyfingu, skynjun, atferli, tilfinningu og eða meðvitund. Flog eru oftast sjálfstýrð þ.e. kvikna og slokkna af sjálfu sér. Flogaveiki hrjáir fólk af öllum kynþáttum um allan heim og getur byrjað hvenær sem er á mannsævinni.

Orðið flogaveiki er notað um þá einstaklinga sem einkennum er alveg haldið niðri hjá og sem verða ekki varir við neinar óþægilegar aukaverkanir af lyfjameðferð og um þá sem fá flog öðru hverju. Einnig um fólk sem er með illviðráðanlega flogaveiki sem fær tíð og alvarleg flog og býr jafnvel við fötlun. Flogaveiki er algengust meðal barna og eldra fólks.

Orsakir flogaveiki:

Orsök flogaveiki er í grundvallaratriðum sú sama. Í heilanum eru rafboð og við eðlilegar aðstæður eiga frumur heilans samskipti sín á milli með því að mynda örlitla rafspennu sem þær senda frá sér á mjög lágri tíðni, truflun á þessum rafboðum veldur flogum. Truflunin getur annað hvort verið vegna rangra efnaboða í heila eða skemmda í heilafrumum s.s. þær sem koma fram við æxlisvöxt eða þegar heilaæxli er fjarlægt. Stundum getur flog því verið byrjunareinkenni einhvers sjúkdóms s.s. í alvarlegum tilvikum byrjun á heilaæxli eða góðkynja arfbundin truflun sem varir stundum bara í ákveðinn tíma og hverfur svo. Eða af völdum höfuðáverka, áfengisneyslu, blýeitrunar, galla í þroska heilans fyrir fæðingu, af sjúkdómum s.s. heilahimnubólgu eða alvarlegum mislingatilfellum. Í mörgum tilfellum eru orsakir óþekktar þá kemur flogaveikin eins og þruma úr heiðskýru lofti án fyrirvara. Orsakir flogaveiki eru afar margvíslegar og hjá um 40% finnast engar skýringar. Flogaveiki er ekki smitandi.

Helstu gerðir floga:

Til eru yfir 20 tegundir floga sem lýsa sér á marga mismunandi vegu. Sumir fá aðeins eina tegund floga en það er alls ekki óvenjulegt að fá tvær eða fleiri tegundir. Talað er um tvo aðalflokka: Annars vegar flogaveiki með staðbundin upptök og hins vegar flogaveiki þar sem truflun verður um allan heilann, altæk flog. Algengustu staðbundnu flogin eiga upptök sín í gagnaugalappa heilans. Þeim er skipt í einföld staðbundin flog þar sem meðvitund raskast ekki, fjölþætt staðbundin flog þar sem meðvitund raskast og flog sem breiðast út og verða altæk flog. Altæk flog eru talin um 40% allra floga en staðbundin flog um 60%. Þar af eru fjölþætt staðbundin flog u.þ.b. 34%. Flogaveiki er ýmist sjúkdómsvakin þ.e.a.s. flogaveiki með vefræna orsök sem tengjast hinum undirliggjandi sjúkdómi eða sjálfvakin þ.e.a.s. orsökin óþekkt en tengist líklega erfðaþáttum. Algengustu gerðir altækra floga eru krampaflog og störuflog. Staðbundin flog hafa áhrif á hreyfingar, skynjanir, dultaugakerfið (öndun, hjartslátt, meltingu o.s.frv.) og meðvitund. Sumum finnst þeir skynja fyrirboða, (t.d. undarlegt bragð, lykt eða hljóð). Þessir fyrirboðar gefa vísbendingu um það hvar í heilanum flogin eiga upptök sín. Fyrirboðinn getur verið gagnleg viðvörun til að bregðast við flogi eða koma í veg fyrir það.

Altæk flog frá upphafi; krampaflog, störuflog, fallflog og kippaflog

Krampaflog:

Sá sem fær krampaflog missir meðvitund, dettur, blánar jafnvel í framan og taktfastir kippir eða krampar fara um líkamann. Oft sést froða í munnvikum sem stundum er blóðlituð ef tunga eða gómur særist. Í byrjun krampans getur heyrst hávært óp sem stafar af því að kröftugur vöðvasamdráttur þrýstir lofti úr lungum. Af sömu ástæðu getur þvagblaðra og ristill tæmst. Þegar flogið er gengið yfir (það gerist yfirleitt innan fárra mínútna), kemst viðkomandi aftur til meðvitundar og eftir hvíld er hann oftast fær um að hverfa aftur til fyrri iðju. Störuflog,

Þessi gerð floga hefur einnig áhrif á stóran hluta heilans. Þau valda stuttu rænuleysi oftast nokkrar sekúndur. Þau lýsa sér þannig að viðkomandi missir skyndilega meðvitund án þess að detta. Starir fram fyrir sig, sjáöldur víkka, eitt augnablik og heldur síðan áfram þar sem frá var horfið án þess að átta sig á að nokkuð hafi gerst. Stundum sjást kippir í andliti eða útlimum. Köstin geta komið mörgum sinnum á dag og geta auðveldlega farið fram hjá aðstandendum og kennurum. Stundum er talið að um dagdrauma eða vísvitandi einbeitingarleysi sé að ræða. Þessi gerð floga hefst nær alltaf fyrir 15 ára aldur og hættir fyrir 20 ára aldur í um 80% tilfella. Lyfjameðferð er mikilvæg til að hafa hemil á flogunum og til að hindra hugsanlegar aðrar gerðir floga.

Fallflog:

Sá sem fær fallflog fellur fyrirvaralaust vegna þess að skyndilega tapast vöðvastyrkur, allur líkaminn verður slappur, einstaklingurinn missir meðvitund og getur fallið illa og meitt sig.

Kippaflog:

Skyndilegir útlimakippir, meðvitund tapast ekki alltaf. Slík flog geta komið mörg í röð og yfirleitt dettur viðkomandi ekki.

Staðbundin flog; ráðvilluflog og hreyfi- og skynflog.

Ráðvilluflog:

Í ráðvilluflogi tapast meðvitund, annað hvort að hluta eða alveg. Oft fylgir starandi augnaráð, munnhreyfingar og síðan ósjálfráð hegðun. Það fylgja engir vöðvakrampar, en viðkomandi virðist í draumkenndu ástandi og sýnir engin viðbrögð þegar yrt er á hann. Hegðun hans er klaufaleg og beinist ekki að neinu sérstöku. Hann getur farið að fitla við fötin sín eða hluti í kringum sig og jafnvel afklæðst. Hann getur hlaupið um og virst hræddur. Sé reynt að hindra hann eða halda honum föstum getur hann brugðist við með ofsa. Þegar hegðunarmynstur er mótað eru flogin oftast eins í hvert skipti. Flogið varir í nokkrar mínútur en einstaklingurinn getur verið ringlaður í langan tíma á eftir. Hann man yfirleitt ekki hvað gerist meðan flogið stóð yfir eða hann hefur þokukenndar minningar um það. Einstaklingur í ráðvilluflogi getur virst drukkinn eða undir áhrifum lyfja.

Hreyfi- og skynflog:

Önnur tegund staðbundina floga getur lýst sér sem afbrigðileg hreyfing á afmörkuðu svæði líkamans. Þessi flog verða vegna þess að trufluðu rafboðin eiga sér upptök í þeim hluta heilans sem stjórnar viðkomandi vöðvum. Annað afbrigðið, þegar truflunin á sér stað í sjón- og heyrnarstöðvum heilans, veldur því að viðkomandi heyrir hljóð eða sér hluti sem eru í raun ekki til staðar. Einnig gæti hann fundið fyrir óþægindum í maga, eða fengið ákveðna tilfinningu sem vekur ótta eða fyrirboða. Þessi sérkennilega tilfinning sem kemur rétt fyrir flog er kölluð ára eða aðkenning.

HAFÐU Í HUGA:

Að 4-10 af hverjum 1000 eru með flogaveiki

Að allir geta fengið flogaveiki hvenær sem er

Að skilgreiningin á flogaveiki er mjög víðtæk og nær jafnt til einstaklinga sem flogum er haldið í skefjum hjá og þeirra sem fá óviðráðanleg, tíð, alvarleg og langvinn krampaflog

Að stundum fylgja flogin föstu mynstri en þau geta einnig verið algjörlega óútreiknanleg

Að sumir finna fyrir aðkenningu áður en þeir fá flog

Að flest flog ganga fljótt yfir og hjá mörgum er auðvelt að hafa stjórn á þeim

Að einkenni floga eru breytileg frá einum einstaklingi til annars

Að flogaveiki er heilsufarsástand sem krefst skilnings og viðurkenningar.

Börn & flogaveiki:

Flestir sem greinast með flogaveiki eru yngri en 20 ára.

Börnum er líffræðilega hættara við að fá flog þar sem margt getur gerst sem raskar eðlilegu þroskaferli þeirra frá getnaði til fæðingar.

Einnig geta ýmsar ytri aðstæður truflað viðkvæmar heilafrumur á mismunandi þroskastigum. Flogaveiki er líkamlegt ástand en hún hefur líka sálfélagslegar afleiðingar og getur haft áhrif á námsgetu barna. Börn með flogaveiki hafa oft minna sjálfstraust en börn með aðra langvinna sjúkdóma.

Mikilvægt er að skapa þeim umhverfi sem einkennist af skilningi, ást og viðurkenningu sem gerir þeim kleift að byggja upp jákvæða sjálfsmynd og gott sjálfstraust. Börn þurfa annars konar meðferð og meðhöndlun heldur en þeir sem eldri eru. Börn eru ekki lítið fullorðið fólk.

Köst barna undir fimm ára aldri:

Allt að eitt af hverjum 20 börnum fær einhvers konar flog eða kast snemma á ævinni, flest eru stutt og auðvelt að bregðast við þeim. Þau geta öll leitt til meðvitundarleysis eða ástands sem minnir á það. Mikilvægt er að barninu finnist það ekki vera útilokað eða einangrað frá því sem jafnaldrarnir aðhafast. En hvaða köst eru þetta og hvernig er best að bregðast við þeim?

Flog

Þegar börn fá endurtekin flog er sagt að þau séu flogaveik. Orsakirnar geta verið margvíslegar og gerð flogana fer eftir því hvar í heilanum truflunin á sér stað. Ef hún á sér stað í öllum heilanum, fær barnið altækt flog. Stundum er truflunin einungis á ákveðnu svæði eða svæðum (staðbundin flog). Í flestum tilfellum er eina ráðið að tryggja öryggi barnsins og hughreysta það blíðlega þegar kast er afstaðið.

Hitakrampar

Ef ungt barn fær kast af völdum sótthita kallast það hitakrampi. Mikilvægt er að reyna að lækka hitann og kæla barnið. Um helmingur þeirra barna sem fær hitakrampa fær hann aftur við áþekkar aðstæður.

Yfirlið

Stundum er flogum og yfirliði ruglað saman. Fyrsta einkenni yfirliðs er oft ógleði eða óstyrkleiki í fótum án fyrirboða. Handleggir og fætur eru nær alltaf hreyfingarlausir í yfirliði og barnið bítur hvorki í tungu né vætir sig. Ástæða yfirliðs er yfirleitt minnkað blóðstreymi til heilans. Rétt viðbrögð eru að láta barnið setjast með höfuðið milli fóta eða leggja það á gólfið með fætur hærra en höfuðið. Losa skal um föt við háls, brjóst og mitti til að tryggja eðlilega blóðrás og öndun. Gættu þess að barnið fái nægt ferskt loft, hjálpaðu því í sæti og hughreystu það.

Andarteppa

Barn í uppnámi (á aldrinum 1-2ja ára) getur haldið niðri í sér andanum eftir grátkast. Sum börn gráta mjög ákaft og grípa ósjálfrátt andann á lofti. Eftir fáeinar sekúndur fer barnið að blána vegna skorts á súrefni, fellur fyrirvaralaust í gólfið og missir meðvitund. Stundum koma stakir kippir eða líkaminn stífnar. Barnið er fljótt að ná sér og verður brátt eins og ekkert hafi í skorist. Ekki er hægt að koma í veg fyrir þannig köst, þau hverfa með aldrinum.

Sefasýki

Yfirleitt er um að ræða viðbrögð við einhverju sem veldur geðshræringu eða streitu. Þau koma nær alltaf í viðurvist annarra. Kastið getur vakið óhug hjá viðstöddum og er notað til þess að fá samúð og athygli. Kastið getur lýst sér sem tímabundin hegðunartruflun með leikrænum ópum og hrópum, barnið baðar út handleggjum eða fótum, veltir sér í gólfinu, rífur í föt sín og hár. Stundum fylgir oföndun (hyperventilation). Barnið getur orðið ófært um að hreyfa sig eða hreyfir sig á undarlegan hátt. Yfirleitt vinna börnin sjálfum sér ekki mein í svona kasti. Hjálpið þeim að jafna sig með því að hugga þau blíðlega en ákveðið. Beittu barnið ekki hörku né löðrungaðu það. Láttu það hafa eitthvert verkefni sem allra fyrst og fylgstu með hegðun þess svo að lítið beri á.

Niðurstaða

Við fyrsta kast þarf alltaf að leita til læknis til að fá frekari greiningu. Ástæðulaust er að mikla fyrir sér köstin, þótt þau virðist óhugnanleg.

Hafið í huga:

Köst eru sjaldnast næg ástæða til að útiloka barnið frá venjubundnu daglegu atferli.

Mikilvægt er að barninu finnist það ekki vera útilokað eða einangrað frá því sem jafnaldrarnir aðhafast.

Í flestum tilvikum er eina hjálpin að tryggja öryggi með umhyggju og stuðningi og hughreysta barnið þegar kastið er afstaðið.

Mikilvægt er að passa sig á að mikla ekki köstin, þótt þau virðist óhugnanleg.

Munið að börn eru fljót að skynja það sem liggur í loftinu og gera sér grein fyrir þeim áhyggjum sem þau hafa valdið.

Hægt er að grípa til einfaldra varúðarráðstafana til að draga úr slysahættu en forðast ber víðtakar hömlur.

Til lengri tíma getur ofverndun skaðað barnið meira en einstaka flogakast.

Skólaganga:

Skólaganga flestra flogaveikra barna er rétt eins og skólaganga annarra barna, þau bera engin sjáanleg merki um flogaveikina nema þegar þau fá flog. Námsgeta þeirra er jafn misjöfn og námsgeta annarra barna. Flog barna geta verið bundin við ákveðinn tíma sólahringsins eins og til dæmis á nóttunni eða snemma á morgnana sem virðist í fljótu bragði ekki hafa áhrif á skólagöngu þeirra. Að öllum líkindum eru þetta börnin sem skólinn veit oft ekki af. Svo er það hinn hópurinn um 20-30% barna með flogaveiki sem er verr settur og þarf að glíma við ýmsa fylgikvilla flogaveikinnar. Vanlíðan flogaveikra barna í skólum er ekki alltaf líkamleg heldur geta þau líka átt í tilfinningalegum erfiðleikum. Þau eru kvíðin við að fá flog í skólanum og sá kvíði getur einmitt orsakað flog. Sjálfsmynd og félagsleg staða þessara barna er oft veik. Þau eru oft fjarverandi í lengri og skemmri tíma frá skóla vegna sjúkarhúslegu. Það veldur barninu erfiðleikum við að mynda ný vinatengsl og viðhalda félagslegum tengslum.

Það sem greinir börn með flogaveiki frá öðrum börnum er að þau fá stundum flog og þurfa stundum að taka lyf til að halda einkennum hennar í skefjum. Aukaverkanir lyfja geta haft þau áhrif á barnið að það verði sljótt, syfjað, eirðarlaust og átt erfitt með einbeitingu. Eða það verður órólegt og sýnir ýmis merki um óeðlilega hegðun, getur t.d. tekið upp á því að klæða sig úr fötunum, hreyfingarnar verða klunnalegar og erfitt að samhæfa þær. Þessi börn hafa oft fengið það orð á sig að vera óþæg, áhugalaus og löt. Sama hefur verið sagt um þau börn sem fá störuflog og detta út, kannski oft sama daginn og missa þá stundum allt samhengi í því sem þau eru að fást við hverju sinni. Þessi börn þurfa því oft meiri og annars konar kennslu en almennt gerist. Börn sem oft eru frá skóla eða illa fyrir kölluð dragast ósjálfrátt meira aftur úr ef ekkert er að gert. Kemur þá til kasta sérkennsluúrræða.

Börn með flogaveiki á að meðhöndla eins og önnur börn. Þau eiga að taka þátt í öllu skólastarfi. Oft hafa greinar eins og leikfimi, sund, heimilisfræði, og smíðar verið taldar hættulegar börnum með flogaveiki og því hafa þau verið látin sleppa þeim. Þetta eru þær greinar sem börnum finnast oft skemmtilegastar. Börn með flogaveiki eiga rétt á að þeim sé skapað það öryggi í skólunum að þau geti tekið þátt í starfinu óhindruð. Það er best gert með því að kennarar og aðrir sem hafa með þau að gera séu meðvitaðir um þarfir þeirra. Mikilvægt er að upplýsa alla s.s kennara, vini, nágranna, ættingja o.fl. um eðli sjúkdómsins og hvernig hann birtist hjá viðkomandi barni því hann getur verið mjög mismunandi frá einum einstaklingi til annars. Allt sem stuðlar að þekkingu þeirra sem umgangast barnið er hjálp í þá átt að auka öryggiskennd þess. Að leyna sjúkdómnum getur gefið barninu þá tilfinningu að foreldrarnir skammist sín fyrir sjúkdóminn og þar með það sjálft, fyrir utan það að viðhalda fordómum gagnvart flogaveiki.

Ráð til kennara:

Læra fyrstu hjálp

Tryggja góða samvinnu milli foreldra, kennara og sjúkrahúskennara

Vera vel upplýstur um barnið og flogaveiki þess, lyf og hugsanlegar aukaverkanir

Uppfræða bekkjarfélaga og alla sem koma að barninu innan skólans um flogaveiki og fyrstu hjálp

Hafa skýr skilaboð milli nemanda og kennara og hafa tryggingu fyrir því að þau berist til foreldra s.s. með bréfi, samskiptabók eða sjá um að barnið hafi tengilið í skólanum

Stuðla að sambandi við bekkjarfélaga meðan barnið dvelur á sjúkrahúsi eins og aðstæður leyfa

Upplýsa barnið um allar félagslegar uppákomur í skólanum

Stuðla að því að barnið fái að lifa sem eðlilegustu lífi með þeim boðum og bönnum sem því fylgir

Hafa aðstöðu í skólanum þar sem barnið getur jafnað sig eftir flog. Hafa teppi, dýnu og þvottapoka til taks. Það er ekki þörf á því að senda þau heim í hvert sinn sem þau fá flog í skólanum.

Aldraðir:

Með aldrinum verða óneitanlega ýmsar breytingar á starfsemi líkamans. Snerpa og samhæfing minnkar og getur það aukið hættu á ýmsum meiðslum. Æðar líkamans breytast líka sem getur leitt til ýmissa áfalla og sjúkdóma. Flogaveiki meðal aldraðra er að mati margra vanmetinn og dulinn vandi. Fólk sem komið er yfir miðjan aldur er annar fjölmennasti hópurinn sem greinist með flogaveiki næst á eftir börnum og ungmennum. Í aldurshópnum 40 - 59 ára eru 12 af hverjum 100.000 og hjá 60 ára og eldri eru það 82 af hverjum 100.000, sem greinast með flogaveiki. Í breskum rannsóknum hefur komið fram að 24% allra nýrra tilfella sem greinast með flogaveiki eru eldri en 60 ára. Búist er við að eldra fólki með flogaveiki komi til með að fjölga á næstu áratugum. Mesta fjölgunin verður í elsta hópnum eða þeim sem eru eldri en 80 ára. Það kemur ekki á óvart þar sem flest floganna orsakast af æðasjúkdómum í heila sem tengist hækkandi aldri. Jafnframt fjölgar þeim einstaklingum sem lifa af heilablæðingar og heilablóðtappa vegna betri bráðaþjónustu og endurhæfingar.

Margt gamalt fólk býr eitt og af þeirri ástæðu eru ekki sjónarvottar til staðar sem geta gefið upplýsingar um það sem gerist. Slíkt getur gert alla greiningu erfiðari. Einnig er erfiðara að greina flog frá öðrum athöfnum sem tengjast ef til vill einhverjum öðrum einkennum.

Hjá eldra fólki er oft auðveldara að hafa stjórn á flogum, það bregst betur við lyfjameðferð og þarf stundum minni lyfjaskammta en þeir sem yngri eru.

Að greinast með flogaveiki á efri árum hefur ef til vill ekki mikil áhrif á atvinnu og menntun líkt og það hefur oft hjá yngra fólki. Áhrifin eru oft meiri á samskipti og tengsl fólks sem eru mjög mikilvægir þættir. Eldra fólk getur verið háðara því að komast á milli á bílum sínum og ef sá sem fær flog er sá aðili sem er með ökuréttindi getur missir þeirra réttinda þýtt að tveir einstaklingar verða bundnir heima.

Horfur:

Horfur eru mismunandi eftir því hverjar orsakir flogaveikinnar eru. Þannig eru horfur mjög góðar við sum heilkenni í börnum en afar slæmar við önnur. Almennt má segja að um 15% einstaklinga með flogaveiki svari illa lyfjameðferð og hafi því slæmar horfur. Horfur eru verri ef þekkt skemmd er í heila og eins ef um aðrar þroskatruflanir í heila er að ræða. Um það bil 60% einstaklinga með flogaveiki svara vel lyfjameðferð með einu flogaveikilyfi. Skurðaðgerðir hafa breytt horfum hjá einstaklingum með staðbundin flog og líkur er á að um 60-65% þeirra læknist af flogaveikinni við aðgerð, þar sem upptökusvæði floganna er fjarlægt. En hafa ber í huga að einungis lítill hluti einstaklinga með flogaveiki er með flogaveiki sem hægt er að beita skurðaðgerð við. Viss batatilhneiging verður með árunum og venjulega er auðvelt að stilla flog hjá eldri einstaklingum.

Daglegt líf:

Einkenni flogaveikinnar eru margvísleg og því eru áhrif hennar á daglegt líf einstaklingsbundin. Að vissu leyti tengist það læknismeðferðinni það er að segja hversu vel lyfin virka á flogin. Það tengist líka viðhorfum annarra til fólks með flogaveiki bæði hvað varðar orð og viðmót. Fólk með flogaveiki þarf því bæði að takast á við sjúkdóm sinn og ýmsa umhverfisþætti. Sumir þurfa að læra að lifa við þær takmarknir sem flogaveikin getur haft í för með sér, en margt fólk með flogveiki getur stundað vinnu, ferðast, ekið, lifað sjálfstæðu lífi og lifað lífinu rétt eins og aðrir.

Að upplýsa um flogaveiki:

Fyrir suma er nauðsynlegt að vita af flogaveiki þinni. Best er að þú sjáir um að upplýsa aðra. Einfaldast og best er að upplýsa um ástand sitt á opinskáan og jákvæðan hátt án þess að gera of mikið úr því né draga upp mjög svarta mynd af ástandinu. Þó einhverjir bregðist við á neikvæðan hátt, er ávinningur af hreinskilnum umræðum um flogaveiki þína verulegur og má þar nefna:

Þú færð nauðsynlega aðhlynningu og aðstoð fáir þú flog. Þetta léttir á streitu sér í lagi ef þú færð fyrirvaralaust flog.

Það hjálpar öðrum að skilja þig og flogaveiki þína betur.

Það styrkir samband þitt við annað fólk sem skiptir þig miklu máli - það er erfitt að tengjast nánum böndum ef eitthvað er í felum.

Það minnkar kvíða fyrir að fá flog í viðurvist annarra.

Það eyðir dulúðinni sem fylgt hefur flogaveiki og oft viðhaldið ranghugmyndum og fordómum.

Það getur reynst erfitt að ákvarða hverjum eigi að segja frá, hvað eigi að segja og hvenær. Mörgum finnst auðveldara að bíða með að skýra frá að þeir séu með flogaveiki uns fólk hefur kynnst betur.

Að takast á við lífið þrátt fyrir flogaveiki:

Þrátt fyrir að misvel gangi að hafa algjöra stjórn á flogum er ýmislegt hægt að gera til reyna að draga úr óþægindum og minnka þá fötlun sem hún getur haft í för með sér. Það er á okkar ábyrgð að afla okkur upplýsinga, styrkja sjálfsmyndina og læra eins mikið og mögulegt er um það sem hægt er að gera til að takast á við lífið þrátt fyrir flogaveikina.

Að ná tökum á lífinu þrátt fyrir flogaveiki hljómar eins og það sé mjög einfalt en svo er ekki og það þarfnast skýringar. Í því felst að taka verður ábyrgð á eigin heilbrigði og lífsgæðum. Þetta gerum við að sjálfssögðu ekki ein og óstudd. Við þurfum að hafa ýmsa með okkur í því að takast á við líf með flogaveiki. Við þurfum að hafa aðgang að sérfræðingum s.s. læknum, sálfræðingum, félagsráðgjöfum, sjúkraþálfurum og iðjuþálfum, sem eru tilbúnir til að hlusta á okkur, skoða vanda okkar út frá öllum sjónarhornum og ráðleggja okkur varðandi þau úrræði sem til staðar eru og sem henta okkar aðstæðum hverju sinni. Síðan verðum við að halda áfram, fara eftir ráðleggingunum og aðlaga þær að daglegu lífi. Það þarf að læra að takast á við flogaveiki eins og aðra langvinna sjúkdóma því oft er ekki hægt að lækna hana. Það er vel þekkt að mörgum sem þurfa að takast á við alvarleg vandamál vegnar vel meðan aðrir sem takast þurfa á við minni vandamál gefast hreinlega upp. Hvað veldur? Eru það mismunandi leiðir sem fólk hefur aðgang að og eða almennt viðhorf til lífsins?

Til þess að ná góðum tökum á lífinu þrátt fyrir flog þarf að vinna með öðrum og ræða vandamálin. Mikilvægt er að skilja, að það að ná tökum á er vinna sem þarf að sinna daglega. Það þýðir ekki endilega að allar ákvarðanir sem teknar eru séu réttar. Að ná tökum á er margþætt vinna, ekki síður en að takast á við annað, hvort heldur það er vinna innan veggja heimilisins eða utan. Það verða alls konar krókar, flækjur og breytingar á leiðinni.

Til að verða góður og fær í einhverju þarf að læra það og æfa uns búið er að ná fullu valdi á því (t.d. aka bíl, baka eða prjóna). Allt þetta byggir á að læra og æfa, og það sama gildir um að takast á við lífið þrátt fyrir flogaveiki. Þar skapar æfinginn meistarann með daglegum æfinum.

Að læra einhvað nýtt er ef til vill ekki erfitt en að koma því í framkvæmd er oft miklu erfiða. Þá fyrst verða hindranir á veginum sem þarf að yfirstíga. Stundum föllum við á þessari leið og tökum aftur upp gömlu aðferðirnar þar sem þær nýju geta verið svo erfiðar. Því þarf að setja sér markmið, þau verða að vera raunhæf og taka mið af stöðunni eins og hún er í dag. Ekki bíða með að takast á við daglegt líf þar til þú ert komin á önnur lyf, búin að fara í skurðaðgerð, búin að fá vinnu o.s.frv. Lífið er hér og nú og við eigum ekki að bíða eftir því að njóta þess sem það hefur upp á að bjóða. Lærum að meta okkur eins og við erum í dag og umbunum okkur fyrir það sem við gerum vel. Við þurfum einnig að læra að taka við hrósi frá öðrum. Að ná tökum á þýðir að viðkomandi sé fús að afla sér upplýsinga og taka á sig ábyrgð á daglegu lífi þrátt fyrir flogaveiki.

Að bera ábyrgð á flogaveiki felur í sér að:

Vita alltaf um stöðu okkar - spyrja spurninga.

Taka þátt í að skipuleggja þær leiðir sem fara þarf - segja öðrum frá markmiðum og óskum s.s.vinum, læknum eða öðru heilbrigðisstarfsfólki.

Prófa mismunandi leiðir, þar til sú besta finnst.

Setja sér raunhæf markmið og vinna að því að ná þeim.

Gera öðrum grein fyrir vandamálum sem upp koma og þeim breytingum við gerum á daglegri áætlun okkar.

Sjálfsstjórn:

Fjórar leiðir til að takast á við daglegt líf þrátt fyrir flogaveiki. Til eru ýmsar aðferðir og leiðir sem geta hjálpað þér við að takast á við daglegt líf. Hér verður einungis fjallað um gott sjálfstraust, sjálfsþekkingu, sjálfsvitund og sjálfsábyrgð. Þegar við þurfum að takast á við daglegt líf með öllu sem því fylgir ásamt því að glíma við langvinnan sjúkdóm, sem hefur margskonar einkenni sem erfitt er að hafa stjórn á, eru þessi atriði sérstaklega mikilvæg.

1. Sjálfstraust:

Sjálfstraust þitt hefur áhrif á vilja þinn til sjálfstjórnunar. Þú ert með flogaveiki og stundum getur hún valdið vandamálum. Ekki nota það sem afsökun að vera með flogaveiki s.s. af því að ég er með flogaveiki er ég ekki forstjóri, frægur leikari og svo framvegis. Vandamál sem koma upp í lífi þínu eru ekki aðalatriðin heldur hvernig þú meðhöndlar þau og nærð að vinna úr þeim. Reyndu að hugsa um jákvæðu atriðin og einbeittu þér að því sem þú getur gert en ekki því sem þú getur ekki gert. Að hafa ekki bílpróf þarf ekki að þýða heimsendi það hefur ýmsa kosti að þurfa ekki að reka bíl s.s. meiri líkamsþjálfun, að ekki sé nú talað um peningana sem sparast. Prófaðu að gera lista yfir neikvæðar hugsanir og finndu síðan eitthvað jákvætt til að setja á móti. Einnig er gott að setja sér markmið og ákvarða hvaða leið á að fara til að ná þeim.

2. Sjálfsþekking:

Aflaðu þér góðrar þekkingar á einkennum flogaveikinnar og hafðu skilning á því hvernig hún lýsir sér hjá þér. Slíkt auðveldar þér að læra að lifa með flogaveikinni og dregur úr kvíða og streitu. Þekktu vel einkenni þín og hvernig best er að tryggja eigið heilbrigði. Ef þú ert í vafa um einhverja þætti flogaveikinnar hafðu þá samband við lækni þinn eða LAUF. Að deila reynslu sinni með öðrum sem þekkja hvernig er að lifa með flogaveiki er ein leið til þess að öðlast meiri þekkingu og þú upplifir þig ekki eins einangraðan.

3. Sjálfsvitund:

Þitt viðhorf er mikilvægt til að byggja upp jákvæðni gagnvart fólki með flogaveiki og það hefur áhrif á sjálfsvitund þína. Fyrst og fremst ert þú sjálfstæð manneskja, með eigin stærð, lögun, lit, aldur, þekkingu, hæfni og metnað, með flogaveiki. Hafðu í huga að flogaveiki er það sem þú ert með en EKKI það sem þú ert. Vitneskjan um að þú ert með flogaveiki getur breytt hugsunarhætti þínum, tilfinningum og hegðun. Á sama hátt getur hugsunarháttur þinn, tilfinningar og hegðun breytt flogaveiki þinni. Algengt er að fólk með flogaveiki upplifi það að tilfinningar þess og geðshræringar hafi áhrif á það hversu oft það fær flog. Því er nauðsynlegt fyrir fólk með flogaveiki að temja sér jákvæðan hugsunarhátt og þekkja vel tilfinningar sínar, það getur í raun stuðlað að fækkun floga.

4. Sjálfsábyrgð:

Líf með langvinnan sjúkdóm krefst mikilar ábyrgðar. Það er ýmislegt sem þú þarft að læra og sem þú þarft að takast á við til að tryggja eigið heilbrigði. Fyrir þig er mikilægt að:

Taka lyfin samkvæmt tilmælum læknis og þekkja verkun þeirra.

Læra að þekkja hvað geti hugsanlega kveikt flog hjá þér og reyndu að aðlaga líf þitt þessum áhættuþáttum. Streita, svefnleysi, þreyta og áfengisneysla eru nokkrir áhættuþættir. Þetta þarf alls ekki að þýða að líf þitt verði leiðinlegt.

Kynna sér vel hvaða vinna og tómstundir henta og hvað er áhættusamt að gera.

Þekkja reglurnar sem gilda um akstur vélknúinna ökutækja. Akstur er hættulegur þeim, sem fá fyrirvaralaus flog. Hættu ekki mannslífum hvorki þínu né annarra.

Samband þitt og læknis þíns:

Læknir þinn ætti að hvetja þig til virkrar þátttöku í meðferð þinni. Ef þér finnst að læknir upplýsi þig ekki nægilega, verður þú að spyrja. Ef þú skilur ekki fullkomlega það sem sagt er verður þú að óska eftir betri upplýsingum og útskýringum. Ef læknir þinn er ekki opinskár og fræðandi eða þú vilt meiri fræðslu þá leitarðu frekari upplýsinga annars staðar svo sem á bókasöfnum, lyfjaverslunum, internetinu og að sjálfssögðu hjá LAUFI.

Læknir þinn ætti að:

Svara öllum spurningum þínum eftir bestu getu og veita þér þær upplýsingar sem þú vilt fá.

Upplýsa þig um meðferðaval og fá þig til að taka þátt í ákvörðun um meðferð.

Leiðbeina þér hvernig þú ættir að leita til ýmissa fagmanna sem geta veitt þér aðstoð.

Hlusta af einlægni á það sem þú hefur að segja.

Teljir þú þig ekki fá nauðsynlega þjónustu frá lækni þínum er mögulegt að fara til annars læknis og fá læknisfræðilegt mat hjá honum.

Þú ættir að:

Undirbúa þig fyrir tímann þinn hjá lækninum.

Skrifa niður spurningar á milli heimsókna og taka þær með þér.

Taka lyf samkvæmt fyrirmælum.

Ökuréttindi:

Akstur er mikilvæg færni sem flestir vilja tileinka sér. Við útgáfu ökuskírteinis eru margir þættir sem hafa verður í huga til að tryggja almennt öryggi.

Lögin:

Öllum sem sækja um ökuskírteini er gert að upplýsa um það hvort þeir séu með flogaveiki eða ekki. Ef svarið er játandi þarf greinagerð læknis að fylgja með umsókninni. Matið sem gildir um leyfisveitingu hér á landi er eingöngu læknisfræðilegt. Ef læknir telur engar hömlur á því að viðkomandi fái réttindi til að aka vélknúnum ökutækjum þá er leyfið veitt. Mat læknisins byggir á því að viðkomandi hafi t.d. verið án floga í að minnsta kosti eitt ár, flogaköstin séu bundin við ákveðinn tíma s.s. eingöngu á næturnar eða viðkomandi fái alltaf fyrirboða. Ef þú ert þegar með ökuskírteini og byrjar að fá flog ættir þú að hætta öllum akstri. Það er óábyrgt, ólöglegt og jafnvel hættulegt þér og öðrum að halda áfram að aka án þess að hafa rætt það við lækni. Fólki með flogaveiki var lengi bannað að aka vélknúnum ökutækjum hér á landi og víða erlendis gildir það bann enn.

Bifhjól:

Ökuskírteini þarf til að stjórna öllum vélknúnum ökutækjum. Sömu kröfur eru gerðar til ökumanna bifhjóla og ökumanna bifreiða.

Minnisatriði fyrir ökumenn með flogaveiki:

Allir ökumenn geta orðið þreyttir og þreytan ásamt lyfjatöku vegna floga getur komið niður á aksturshæfni. Ökumaður með flogaveiki er oft viðkvæmari en aðrir fyrir þessum þáttum og þarf að sýna sérstaka gætni. Gott er að hafa eftirfarandi varúðarráðstafanir í huga:

Forðastu að aka margar klukkustundir í senn þegar þú ert þreyttur. Ef ekki verður komist hjá því, reyndu að taka pásur með vissu millibili og enn betra er að deila akstrinum með einhverjum.

Aktu ekki langar vegalengdir án svefns og matar.

Taktu allaf lyfin samkvæmt fyrirmælum læknis

Forðastu að aka ef lyfjataka hefur gleymst.

Hættu öllum akstri meðan verið er að breyta lyfjagjöf, draga úr henni eða stöðva, þar til læknir þinn telur að óhætt sé að hefja akstur á ný.

Hættu akstri ef breytingar verða á flogum þínum.

Forðastu að aka ef þú finnur fyrir aukaverkunum lyfja.

Drekktu aldrei áfengi áður en þú sest undir stýri. Jafnvel örlítið áfengismagn getur haft áhrif á virkni lyfja og aksturshæfni.

Ef þú ert viðkvæmur fyrir birtu, og áhrifum ljóss og skugga, geta góð sólgleraugu dregið úr þessum áhrifum.

Tryggingar:

Láttu tryggingafélag þitt vita af flogaveikinni áður en þú gengur frá málum við það, svo ekki komi til skaðabótakrafna á þeim forsendum að það telji sig hafa verið blekkt. Leitaðu eftir ráðgjöf í þessum efnum.

Akstur erlendis:

Breytilegt er hvaða lög og reglur gilda og sums staðar er fólki með flogaveiki bannað að aka vélknúnum ökutækjum. Hægt er að leita sér upplýsinga um þessi mál hjá Félagi íslenskra bifreiðaeigenda.

Höfuðmáli skiptir að tryggja öryggi á vegum úti. Flogaveiki og flogaveikilyf eru aðeins tveir af hinum fjölmörgu þáttum sem geta haft áhrif á aksturshæfni fólks. Niðurstöður rannsókna gefa til kynna að þeir sem eru með flogaveiki og fá ökuréttindi samkvæmt þeim leyfisveitingum sem gilda í hverju landi valda almennt hvorki sjálfum sér né öðrum meiri hættu í umferðinni en aðrir ökumenn.

Áfengi:

Mörgum er mikilvægt að neyta áfengis á góðri stundu. Kaldur bjór getur svalað þorsta og gott vín með mat getur gert góða máltíð ánægulegri. Ferð á krána þýðir samvera með vinum og kunningum og er mikilvægur þáttur í félagslífi margra.

Sá sem drekkur áfengi verður að hafa heilbrigt viðhorft til þess og sýna ábyrgð ef hann ætlar sér að komast hjá alvarlegum heilbrigðis- og félagslegum vandamálum sem misnotkun getur leitt til.

Fólk með flogaveiki þarf að gæta sín betur en margir aðrir við neyslu áfengis. Fyrir því eru ýmsar ástæður

Áfengi getur truflað verkun flogaveikilyfja og hindrað að rétt blóðþéttni náist sem þarf til að stjórna flogum.

Mikið magn áfengis, t.d. bjór og sterkir drykkir, getur verið flogakveikja fyrir fólk með flogaveiki.

Áfengisdrykkja leiðir oft til þess að fólk vakir lengur. Svefnleysi, matarleysi og ruglingur á lyfjatöku eru allt líklegir þættir til að auka hættu á flogum.

Læknisfræðilega eru ekki allir á einu máli um það hvort fólk með flogaveiki ætti að neyta áfengis eða ekki. Sumir læknar telja að forðast beri alla áfengsneyslu meðan aðrir telja að hófdrykkja valdi ekki tjóni. Það er því einstaklingsbundin ákvörðun hvort drekka eigi áfengi eða ekki og hana ber að taka í ljósi ráðlegginga lækna og að vel hugsuðu máli. Einnig verður að hafa í huga að áhrif áfengis eru mjög einstaklingsbundin, það sem er hófdrykkja fyrir einn getur verið ofneysla fyrir annan. Mikilvægt er fyrir fólk með flogaveiki að taka ábyrga afstöðu til áfengisneyslu og standa við hana.

Misnotkun áfengis:

Mikil áfengisdrykkja í langan tíma getur valdið tímabundnum eða varanlegum heilaskaða sem getur orsakað önnur vandamál, s.s. flogaveiki.

Einn af hverjum fimm körlum og ein af hverjum tíu konum eldri en 25 ára, sem glíma við áfengisvandamál, fá flog. Yfirleitt má rekja flogin til fráhvarfseinkenna eftir langvarandi drykkju. Rannsóknir sýna yfirleitt enga óeðlilega heilastarfsemi og ólíklegt er að flogin haldi áfram ef neyslu áfengis er hætt.

Þegar um alvarlega og langvinna misnotkun er að ræða, geta orðið heilaskemmir sem orsaka flogaveiki sem rekja má annað hvort til beinna áhrifa áfengis á heilann eða höfuðskaða í tengslum við drykkju. Við þær aðstæður sýna rannsóknir yfirleitt óeðlilega heilastarfsemi sem heldur áfram þótt áfengisneyslu sé hætt.

Hjá einstaka fólki kemur drykkjuvandamál fram eftir að flogaveikin hefur greinst. Ástæðan gæti verið sú að áfengi er notað til að flýja persónulega erfiðleika s.s. í tengslum við samskipti, atvinnu o.s.frv.

Meðferð:

Flogaveiki er í mörgum tilvikum meðhöndluð með lyfjum því flogin hafa löngum verið talin skaðleg heilanum. Hjá sumum virka lyfin svo vel að á meðan þau eru tekin fær fólk ekki flog. Í slíkum tilvikum segja læknar að stjórn sé á flogunum. Flogaveikin telst ekki vera læknuð þar sem lyfin lækna hana ekki. Heldur hafa þau einhvers konar róandi áhrif á þessar ofurnæmu taugafrumur heilans. Því miður breyta þessi lyf ekki eðli frumanna til frambúðar. Ef lyfjatöku er hætt eða lyf eru tekin óreglulega fara frumurnar aftur í sitt fyrra horf. Mikilvægt er að lyfin séu alltaf tekin þó floganna hafi ekki orðið vart í langann tíma. Ef lyfjaskammtur gleymist er líklegt að læknirinn ráðleggi að taka þann skammt með þeim næsta en allt slíkt er nauðsynlegt að ræða við læknir. Stundum gerist það að flog byrja aftur eftir langt hlé. Það þýðir ekki alltaf að flogaveikin sé að versna heldur getur verið að lyfjaskammturinn henti ekki lengur og því þurfi að breyta honum. Síðustu árin hafa gríðalegar framfarið orðið í læknavísindum og það hefur m.a. orðið til þess að ákveðin hópur fólks með flogveiki hefur fengið bata eftir að hafa farið í skurðaðgerðir.

Lyfjameðferð:

Almennt er reynt að meðhöndla flogaveiki með einu flogalyfi en stundum verður að prófa nokkur lyf áður en besta lyfið finnst. Í sumum tilvikum þarf að meðhöndla flogin með eins háum lyfjaskömmtum og þolast. Oftast er byrjað á litlum skammti af einu lyfi og skammturinn smám saman aukinn. Þegar lyfjameðferð er hætt er lyfjaskammtur smám saman lækkaður og loks hætt við lyfjagjöfina. Val á lyfi ræðst af ástæðu flogaveikinnar. Þannig eru nokkur lyf frekar notuð við staðbundinni flogaveiki en önnur við altækri flogaveiki. Þótt almennt sé reynt að nota aðeins eitt lyf í senn þarf stundum að beita meðferð með tveimur eða fleiri lyfjum til að stilla flogin eins vel og kostur er á.

Skurðaðgerðir:

Stundum er hægt að rekja orsakir floga til mjög sérhæfðra vandamála í afmörkuðum hluta eða hlutum heilans. Þær geta verið tilkomnar vegna áverka á heila t.d. í fæðingu eða síðar á ævinni, eða vegna sýkinga í heilanum. Einnig er hugsanlegt að heilinn hafi ekki náð að þroskast nægjanlega eða að það séu ör á honum, aðrar breytingar eða fæðingarblettir. Með skurðaðgerð eru, í mjög stuttu máli, þessar breytingar eða þessir skemmdu hlutar heilans fjarlægðir. Heilaskurðaðgerðir eru því einungis mögulegar fyrir mjög afmarkaðan minnihluta hóp. Yfir 70% þeirra sem gengist hafa undir skurðaðgerð hafa losnað algjörlega við flog. Til að ákvarða hvort slíkar heilaskurðaðgerðir séu mögulegar þarf að taka mið af ýmsum þáttum og ítarlegar rannsóknir liggja að baki hverri ákvörðun. Heilaskurðaðgerðir við flogaveiki hafa tekið miklum framförum og þegar hafa tugir íslendinga fengið góða lækningu með aðgerð af þessu tagi.

Almenna viðmiðunarreglan er sú að íhuga má skurðaðgerð ef:

Engir aðrir undirliggjandi sjúkdómar eru til staðar.

Ekki hefur tekist með lyfjameðferð að hafa stjórn á flogum.

Flogin eru með staðbundin upptök.

Hæfni einstaklingsins til að lifa eðlilegu lífi skerðist ekki við að fjarlægja þann hluta heilans sem flogin eiga upptök sín í.

Aðgengilegt er að komast að þeim hluta heilans sem flogin eiga upptök sín í með skurðaðgerð og að hægt sé að fjarlægja hann án þess að það valdi frekari skaða á öðrum nauðsynlegum heilastöðvum.

Það svæði heilans sem þarf að fjarlægja sé ekki nálægt þeim hlutum heilans þar sem mál-, sjón-, hreyfi- og heyrnarsvæði eru.

Möguleikarnir á að losna við flogin eftir heilaskurðaðgerð eru mjög miklir.

Til að meta ofangreinda þætti þarf að gangast undir ítarlegar rannsóknir s.s. heilarit (EEG), segulómskoðun og taugasálfræðilegt próf. Niðurstöður þessara prófa eru mjög mikilvægar til að ákvarða hvort skurðaðgerð sé möguleg. Til frekari upplýsinga skalt þú ræða við lækni þinn.

Önnur meðferð:

Örvandi þættir í umhverfinu

Hægt er að draga úr örvandi þáttum í umhverfinu svo sem með því að forðast blikkandi ljós og tölvuskjái hafi sjúklingar ljósnæma flogaveiki, gefa börnum sem hafa tilhneigingu til þess að fá hitakrampa hitalækkandi lyf, forðast að gefa fólki með flogaveiki lyf sem lækkar flogaþröskuld, ráðleggja nægan svefn og forðast óhóflega áfengisneyslu.

Vagustaugaraförvun (VNS™)

Tækið samanstendur af litlu boxi og leiðslu með gormi á öðrum endanum. Ígræðslan felur ekki í sér aðgerð á sjálfum heilanum, heldur er tækinu komið fyrir utan á brjóstkassa undir húðinni. Leiðslan er síðan þrædd upp í háls að vagustauginni sem liggur til heilans og er gormurinn settur utan um hana. Aðgerðin sjálf er tiltölulega einföld og tekur um tvo til þrjá klukkutíma. Raförvunin er síðan sett af stað og þá byrjar tækið að senda rafboð í gorminn á tauginni í ákveðin tíma með ákveðnu millibili t.d. í hálfa mínútu og síðan hlé í fimm mínútur. Þessi hringrás endurtekur sig allan sólahringinn. Tækið gengur fyrir rafhlöðu sem endist í flestum tilvikum í fjögur ár. Tilgangurinn með taugaraförvun er að minnka tíðni staðbundina floga. Raförvun er ekki lækning og sjúklingar þurfa að fá fræðslu og upplýsingar um að áframhaldandi notkun flogalyfja sé nauðsynleg. Ein sérstakasta og mikilvægasti virkni tækisins er að sjúklingar geta sjálfir kveikt á raförvuninni hvenær sem þeim hentar. Þeir eru með segul á sér og þegar hann er settur yfir tækið slokknar á raförvuninni þar til segulinn er tekin aftur af. Segulinn er notaður strax og sjúklingur verður var við að hann er að fá flog. Þetta er öryggistæki og er einnig notað ef raförvunin bilar eða skemmist. Ígræðsla getur haft aukaverkanir í för með sér en í flestum tilvikum eru þær vægar, s.s. áhrif á rödd, tungu eða háls. Í alvarlegustu tilvikum getur raförvunin haft áhrif á hjarta og maga. Vandalaust er að fjarlægja tækið ef aukaverkanirnar verða alvarlegar eða engin árangur næst með ígræðslu þess.

Fyrsta hjálp við flogum:

Venjulegt krampaflog hjá einstaklingi með flogaveiki er ekki neyðarástand jafnvel þó að það líti út fyrir að vera það. Flogið hættir af sjálfu sér eftir nokkrar mínútur án eftirkasta. Flestir geta haldið áfram þar sem frá var horfið eftir nokkra hvíld og þurfa litla eða enga aðstoð við að komast leiðar sinnar. Ýmsir sjúkdómar aðrir en flogaveiki geta einnig haft í för með sér flog. Má þar nefna; sykursýki, sótthita, eitrun, sólsting, heilahimnubólgu, þungun, blóðsykursfall og höfuðáverka.

Þó eru til einstaklingar sem þurfa á sérstakri læknisfræðilegri meðhöndlun að halda vegna alvarleika flogakasta.

Leiðbeiningarnar um hvernig bregðast á við er hægt að hafa til hliðsjónar þegar meta þarf hvenær og hvort þörf er á læknis aðstoð.

Sérstakar aðstæður:

Krampaflog í vatni:

Þegar aðstoða á fólk sem fær krampaflog í vatni gilda sömu reglur og þegar bjarga á manni frá drukknun. Mjög erfitt er að greina flog í vatni og oft er því ekki vitað að um slíkt er að ræða fyrr en að er komið. Ráðlagt er að fá aðstoð því krampaflogið gerir björgunarstarfið erfitt. Nauðsynlegt er að halda fólki þannig í vatninu að andlit og höfuð þess séu fyrir ofan yfirborð vatnsins. Það þarf að koma viðkomandi úr vatninu eins fljótt og mögulegt er. Þá er ástandið kannað, þ.e. hvort kippirnir eða kramparnir séu hættir og hvort öndun er eðlileg (oft stöðvast öndun í krampaflogi en hefst þó venjulega strax og því lýkur). Ef engin öndun er merkjanleg þegar flog er yfirstaðið, skal nota blástursaðferð eins og í öðrum björgunartilfellum. Öllum sem fá flog í vatni þarf að koma undir læknishendur sem fyrst til að kanna hvort vatn hafi komist í lungu.

Flog í flugvél:

Ef vélin er ekki fullbókuð og hægt er að fjarlægja sætisarma, er ráðlagt að biðja farþegana sem situr við hlið þess sem fær krampaflog að færa sig í önnur sæti. Þá getur viðkomandi legið á hlið þvert yfir tvö eða fleiri sæti á meðan flogið varir. Þegar hann kemst til meðvitundar er hægt að aðstoða hann við að koma sér þægilega fyrir í einu sæti. Ef ekki er hægt að rýma sæti skal leggja sætið eins langt aftur og hægt er. Þegar flogið er yfirstaðið er hægt að snúa honum gætilega í sætinu þannig að hann halli lítilega út á hlið. Setjið púða og teppi við höfuð hans til að fyrirbyggja að hann reki sig utan í harða hluti. Gætið þess að viðkomandi sitji þannig að hann geti andað óhindrað.

Athugið að það sama gildir um önnur samgöngutæki.

Hvernig á að bregðast við? :

Haldið ró ykkar

Losið um þröng föt

Reynið að fyrirbyggja meiðsl

Ekki setja neitt upp í munn

Hlúið að viðkomandi

Verið til staðar þar til fullri meðvitund er náð

Það er ekki þörf á að hringja í sjúkrabíl:

Ef hægt er að sjá (t.d. á SOS-Medic Alert- eða öðrum merkjum eða skilríkjum sem geta sagt til um sjúkdóm viðkomandi) að hér sé um flogaveiki að ræða

Ef floginu lýkur innan 5 mínútna

Ef engin merki eru um meiðsl, líkamlegar þjáningar eða þungun

Hringja skal á sjúkrabíl:

Ef flogið á sér stað í vatni

Ef engin leið er að sjá að hér sé um flogaveiki að ræða (merki eða skilríki)

Ef um barnshafandi konu, slasaðan eða sykursjúkan einstakling er að ræða

Ef eitt einstakt flog varir lengur en 5 mín.

Ef einstaklingur í ráðvilluflogi er ekki komin til meðvitundar eftir 20 mínútur.

Ef annað flog hefst stuttu eftir að fyrra flogið hættir

Ef einstaklingurinn kemst ekki til meðvitundar t.d. eftir að kippirnir eru hættir

Hafðu í huga að skilningur, kunnátta og virðing er besta hjálpin því það er ekkert þægilegt að fá flog.

Spurningar & svör:

Erfist flogaveiki?

Í mörgum tilvikum er ekki þekkt fjölskyldusaga um flogaveiki. Samt sem áður virðist vera að ákveðnar tegundir flogaveiki séu algengari í sumum fjölskyldum. Í nýlegum rannsóknum hefur komið í ljós að hægt er að tengja sumar tegundir flogaveiki við ákveðin gen. Til dæmis er Juvenile Myoclonic flogaveiki tengd geni sem hefur tekist að staðsetja á litningi 6. En það er mögulegt að erfa þetta gen án þess að fá flogaveiki. Þannig að þrátt fyrir að genið erfist verður það ekki alltaf til þess að viðkomandi manneskja fái flogaveiki.

Er óhætt að stunda kynlíf?

Já, það er engin sérstök hætta á því að fá flog vegna kynlífsathafna. Konur verða að athuga að sum lyf við flogaveiki hraða niðurbroti getnaðarvarnarpillunnar í lifrinni og því getur virkni hennar minnkað. Mikilvægt er að ræða þetta við lækni sinn til að koma megi í veg fyrir ótímabæra þungun.

Hvernig lýsir það sér að fá flogakast?

Flogaveiki er breið skilgreining á margvíslegum flogum. Þannig að flog og líðan í tengslum við þau getur verið mjög ólík. Algengar tilfinningar sem tengjast flogum fela í sér óöryggi, ótta, líkamlega og andlega þreytu, rugl og minnistap. Sumar tegundir floga geta framkallað sjón- og heyrnræn fyrirbæri meðan aðrar fela í sér skynjunarleysi. Ef meðvitundarleysi fylgir flogaköstunum fylgir einnig í flestum tilvikum tilfinningaleysi. Margt fólk upplifir einnig fyrirboða eða áru áður.

Er hægt að læknast?

Því miður er fullkomin lækning á flogaveiki ekki möguleg miðað við núverandi þekkingu nema í mjög fáum undantekninga tilvikum þar sem hægt hefur verið að fara í heilaskurðaðgerð. En það er mögulegt að hafa stjórn á henni hjá flestum með réttum lyfjum. Um það bil helmingur getur losnað við að taka lyfin eftir að hafa verið flogalaus í nokkur ár. Sumir þurfa að taka lyf alla ævi jafnvel þó viðkomandi fái aldrei flog.

Hvað eru ungbarnakippir?

Ungbarnakippir eru tiltölulega sjaldgæfir og hafa nær eingöngu áhrif á mjög ung börn. Einkenni þeirra eru að barnið gæti virst óttaslegið eða eins og það hafi verk. Það dregur fæturnar upp að maga eða kastar höfðinu fram og réttir hendurnar upp í loft. Skjót greining og meðferð gefa mesta möguleika á að fyrirbyggja greindarskerðingu sem stundum fylgir þessari sérstöku tegund flogaveiki.

Hvað orsakar flogaveiki?

Orsakir flogaveiki eru afar margvíslegar og hjá 40% einstaklinga með flogaveiki finnast engar. Þar sem ástæður finnast má flokka þær á eftirfarandi hátt:

Erfðasjúkdómar s.s. tuberous sclerosis (hnúðarhersli), neurofibromatosis (tauga- og bandvefsæxli) og ýmsir aðrir sjúkdóma. Flogaþröskuldurinn tengist vafalítið erfðaþáttum en hver sem er getur fengið flog sé áreitið nógu sterkt menn eru aðeins misnæmir.

+

Óeðlilegur heilaþroski: Margvíslegar truflanir á þróun heilans vegna vandamála tengdum fæðingu eða meðgöngu geta valdið flogaveiki.

Skemmdir á heilavef; s.s. þær sem koma fram við æxlisvöxt eða þegar heilaæxli eru fjarlægð, höfuðáverka, heilablóðföll, heilablæðingar, sýkingar í heila og bólgusjúkdómar í heila. Slíkar skemmdir geta orsakað flogaveiki mörgum árum eftir að þær urðu til.

Efnaskiptatruflanir í ungbörnum geta valdið sveiflum í blóðsamsetningu ýmissa efna. Einnig geta truflanir af völdum lyfja, lifrar- eða nýrnabilunar, vegna skorts á ákveðnum efnahvötum eða truflana í boðskiptakerfum taugafrumanna valdið flogum.

Hrörnunarsjúkdómar s.s. Alzheimer sjúkdómur getur lýst sér m.a. í fækkun taugafruma í heila og flogum.

Langvinnar sýkingar í heila, s.s. veirusýkingar sem valda hægfara heilaskemmdum og heilarýrnun. Má þar nefna Creutzfeld-Jakobs sjúkdóm og eyðni. Snýkilsýkingar í heila t.d. af völdum spóluorms og sulls getur líka orsakað flogaveiki.

Hvað getur komið flogakasti af stað?

Það er mjög einstaklingsbundið hvað veldur flogaköstum. Þó er þekkt að þreyta og svefnleysi getur aukið hættu á flogakasti og stundum aukast flog kvenna í tengslum við hormónabreytingar í tíðahringnum. Margir geta tengt flog við ákveðin áreiti og í sjaldgæfum tilvikum þarf ákveðið áreiti til að framkalla flog, t.d. áreiti frá blikkandi ljósi eða tölvuskermi.

Eru lyfin skaðleg?

Flogaveikilyf eru gefin til að kom í veg fyrir flog. Því almennt er talið að flogveikin sjálf hafi skaðlegri áhrif en meðferðin. Það er langt síðan menn fóru að velta því fyrir sér hvort tíð köst lækki flogaþröskuldinn þannig að fólki fái enn tíðari köst. Þótt engin vissa sé fyrir þessu bendir ýmislegt til þess að svo geti verið. Erfitt er að greina hvort sljóleiki og sein hugsun sé af völdum stöðugra flogavirkni í heila, sem truflar heilastarfsemina án þess að valda kasti, eða vegna aukaverkana af lyfjameðferðinni. Sum flogaveikilyf geta haft áhrif á fósturþroska og því er konum með flogaveiki ráðlagt að skipuleggja barneignir sínar fyrirfram svo hægt sé að skipta um lyf þegar við á. Langflestar konur eignast heilbrigð börn þrátt fyrir stöðuga meðferð á meðgöngu.

Hvaða þýðingu hefur mæling á blóðþéttni lyfjanna?

Í fyrsta lagi gefa slíkar mælingar ákveðna hugmynd um það hvernig sjúklingur heldur lyfjameðferðina og þær geta gefið vísbendingar um skammtastærð. Í öðru lagi gefur mjög há blóðþéttni skýringar á eitureinkennum. Mælingarnar eru þó ekki algildur mælikvarði á áhrif lyfjanna. Sumir svara litlum lyfjaskömmtum en aðrir ekki. Sum lyfjanna hafa áhrif á blóðið og lifrastarfsemi, og þess vegna þarf að fá blóðprufu 1-2svar sinnum á ári til að fylgjast með og fyrirbyggja vandræði.